Een burn out kán je zien aankomen….

Burn out is een situatie waar je je zomaar plotsklaps in bevindt. Het kan gebeuren dat je van de ene op de andere dag volstrekt leeg en radeloos naar je zelf staat te kijken en niet meer weet waar en hoe de dag te beginnen.

De burn out situatie ontstaat echter helemaal niet plotsklaps. Juist langzaam en sluipend. Je burn out neemt de tijd om te groeien. En hoewel je je tijdens dat groeien niet realiseert dat er iets ernstigs aan de hand is met jou, heb je wel kleinere en grotere signalen gezien en gemerkt die wijzen op jouw overbelast zijn. Burn out is immers de uitkomst van langdurige overbelasting, vaak in werk, meestal op meerdere plekken en rollen in je leven.

Je bent al lang moe, de hele dag moe. Vaak slaap je al langer slecht. Je wordt vaak wakker in de nacht. En zelfs al slaap je nog redelijk, je gaat moe naar bed en je staat moe op. En als je niet kunt slapen of veel wakker bent, sla je aan het piekeren. Over van alles en nog wat, veel over onbelangrijke dingen, over zaken waar je geen invloed op hebt, waar je zorg over hebt. Over wat je nog moet doen of bent vergeten of waar anderen je op kunnen aanspreken omdat je het niet goed hebt gedaan, over fouten die je hebt gemaakt. Of omdat je denkt dat je het niet goed hebt gedaan! Dat kan over werk gaan, maar ook over de kinderen, je partner, over alles en iedereen.

Je hebt moeite om ’s ochtends te beslissen wat je aantrekt. Je hebt minder energie en zin om je zelf aantrekkelijk en mooi te maken, je zelf goed te verzorgen, daar tijd en aandacht aan te geven. Sowieso is het nemen van beslissingen moeizamer, ook over kleine dingen als de keuze van je brood of van de winkel waar je je brood wilt kopen. Vul voor brood allerlei andere dingen in…..

‘alles maakt je prikkelbaar. Om het minste of geringste schrik je of wordt je boos’

 Het liefst ga je helemaal geen winkel meer in. Zeker niet zo’n drukke supermarkt. Maar ook niet meer naar het drukke schoolplein, de bioscoop, de koffiehoek of het restaurant op je werk. Het kost je moeite om scherp te blijven in het drukke verkeer. Je betrapt je zelf er op dat je soms niet meer weet hoe je gereden bent, hoe ben je op die plek terecht gekomen met je auto of fiets?

Je bent het liefst thuis, en het liefst in alle rust. Je stoort je aan het geschreeuw van je kinderen, het lijkt wel of ze altijd lawaai maken. En aan je hoofd zeuren met 1000 en 1 vragen, de hele tijd door. Je schrikt van harde geluiden, ze doen pijn aan je oren : muziek in huis, getoeter op straat, geroezemoes in het restaurant of op een verjaardagsfeestje.

En dit alles maakt je prikkelbaar. Om het minste of geringste schrik je of wordt je boos of moet je huilen of schreeuwen. Op je werk trek je je terug in je kamer, je gaat niet meer mee lunchen. Thuis trek je je terug op de bank, je sluit je af. Of je gaat vroeg naar bed want je bent toch hondsmoe. Of achter je laptop want je krijgt ook je werk toenemend niet af, dus dan maar proberen er savonds nog wat aan te doen. Niet dat dat nog helpt, maar ja.

Stel dat je dit herkent. Wacht dan niet langer met je zelf te gunnen stil te staan bij wat er aan de hand is. En na te gaan wat er allemaal speelt : wat maakt je zo moe, en besluiteloos, en geïrriteerd en vol zorg en piekers. En schroom niet daar ondersteuning bij te halen. Iemand uit je eigen omgeving die je vertrouwt en goed luistert, of juist iemand die enige afstand heeft en deskundig is ten aanzien van (dreigende) burn out. Hoe eerder je ontdekt en erkent dat je die positie van langdurige overbelasting en (dreigend) uit evenwicht raken wilt stoppen en veranderen, hoe beter.

Op deze website vertellen we je over een gespreksmodel dat we hebben gemaakt om mensen als jij die tegen een burn out aan zitten of er al in zitten, te helpen weer grip te krijgen op je leven en welzijn, samen met een deskundige coach-gesprekspartner.

Burn out maakt eenzaam

Wat ik veel hoor is dat in een burn out zitten of een burn out hebben ( hoe zeg je dat eigenlijk?) heel eenzaam is. Want ook al komt burn out best veel voor en wordt er ook wel over geschreven, het is en blijft kennelijk toch iets om je voor te schamen.

In iedergeval loopt niemand met zijn of haar burn out te koop. Je durft het eigenlijk niet te vertellen, nou ja, je partner weet het natuurlijk. Wat vrienden en vriendinnen. Familie ook soms. Maar je baas of collega’s en je buren, liever niet. Je zou het misschien juist wel over de daken willen schreeuwen: mensen, kijk nou, ik heb het zo verschrikkelijk niet goed. Help. Maar je kijkt wel uit. Bovendien heb je de energie er ook niet voor!

Maar dat doe je juist niet, je trekt je terug. Ik noemde al: je huis is de veiligste plek, de bank in de woonkamer of het bed in de slaapkamer. Liefst met de gordijnen dicht of de dekens over je heen.

En zo organiseer je je eigen eenzaamheid. Terwijl je je al zo rot voelt komt dat er nog eens bij. Het is logisch hoor, je zo terug te trekken. Niemand geeft graag toe dat hij of zij het niet meer weet en het niet meer kan, alle dingen die daarvoor zo gewoon leken en wel lukten. Dat voelt toch als falen en mislukken. Iedereen gaat door en kan door, en jij hebt geen tekst en geen bijdrage. Jij laat iedereen in de steek. Jij bent niet vrolijk of gezellig, jij hebt geen initiatief en  jij vindt niets meer leuk.

‘Dus vul je in dat het beter is als je je maar terugtrekt en je mond houdt’

Dus vul je in dat het beter is als je je maar terugtrekt en je mond houdt. Dan hebben ze ook geen last van jou.

En dit is een van de grootste fouten of misschattingen die je kunt maken. Je hoeft zeker niet iedereen te vertellen over je narigheid, maar je moet het wel delen met je directe veilige omgeving. Want als je dat niet doet, onthoud je de ander om er voor je te zijn, je te steunen, naar je te luisteren, mee te voelen. Dat in iedergeval te proberen. En je onthoudt je zelf om woorden te geven – en zo ook ruimte te geven – aan je verdriet of je onzekerheid of je boosheid.

Het loont zelfs vaak om je werkgever en collega’s te informeren. Weten hoe het zit maakt herkenning en steun makkelijker. Niet weten leidt tot (onterechte) invulling van jouw probleem door de ander(en). Dus praat wel.

Kijk zeker alvast naar het gespreksmodel dat wij hebben ontwikkeld om jou te helpen de analyse te maken van jouw burn out en je te helpen je eigen oplossingen te vinden. In een van de onderdelen van onze methode past hulp van een coach bij het vinden van de voor jou beste manier om je omgeving te vertellen over je burn out.

Burn out gaat niet over schuld

Burn out hebben of in een burn out terecht zijn gekomen is verschrikkelijk. De burn out situatie kan wel verschillen van persoon tot persoon. Maar voor iedereen die dit meemaakt is het een zware dobber, een nare situatie, een groot probleem.

Niet iets waar je trots op kunt zijn, graag aan anderen over vertelt, en waar je zeker niet mee te koop loopt. Eerder iets waar je je voor schaamt, dat je een gevoel van mislukken en falen geeft, en waarvoor je jezelf de schuld geeft.

Jij bent immers degene die niet meer vrolijk is, niet meer meedoet, geen zin heeft om te koken, het huis schoon te houden, de kinderen naar crèche of school te brengen. Je zoekt uitvluchten om niet naar een verjaardag te hoeven, familie bijeenkomsten, film en café en theater mijd je. Zelfs een telefoongesprek met een lieve vriendin of samen ergens even koffie drinken, breng je vaak niet op. Aan vrijen moet je al helemaal niet denken, en ook niet aan iets doen in werk. Liever doe je niets en moet niemand wat aan je vragen of van je verwachten. Maar ja, dat kan eigenlijk niet. En dat levert veel schuldgevoel op.

Die begrijp ik, is best logisch. Maar enorm onnuttig en onnodig. En volstrekt niet passend. Je hebt echt niet gekozen om er zo bij te zitten. Integendeel, een van de factoren die meespelen bij het krijgen van een burn out, is het feit dat je te lang te veel te heftig je best hebt gedaan. Om alle ballen in de lucht te houden, om aan ieders verwachting en aan die van jezelf te voldoen, om je aan je afspraken te kunnen houden, om iedereen in je relatie(s) en gezin en werk het naar de zin te maken, en om dat allemaal ook op topniveau te doen.

‘Dat levert veel schuldgevoel op, best logisch, maar enorm onnuttig en onnodig’

 Van die leuke reclames suggereren ook nog dat je er fris en fruitig bij uit ziet en goed in shape bent omdat je regelmatig sport. En daar straal je bij met een open lach en hagelwitte tandenrij. Een enorme valkuil graven zij voor jou (en vele anderen) : dit zou je moeten kunnen en moeten willen nastreven, en je bent een looser als het je niet lukt. Daar zit je dan, een sulletje met een berg aan schuldgevoel.

Stop!Stop hier! Stop onmiddellijk. Ja, burn out, jouw burn out is jouw probleem. Jouw burn out is niet jouw schuld. En ja, je kunt je burn out niet zomaar weg krijgen, niet alleen oplossen, daarvoor is het een te groot en ondoorzichtig probleem. Maar hé, voor een grote lekkage haal je ook een loodgieter in huis. En snel. En een deskundig iemand. Aan de loodgieter vertel je wat er is gebeurd, hoeveel last je van de ontstane situatie hebt, dat je hulp nodig hebt omdat je het niet zelf kunt oplossen.

Erken dat je burn out een groot probleem is, te groot voor jou alleen. En gun je zelf steun en hulp van anderen. Laat ze helpen het lek boven water te krijgen, laat ze je helpen kiezen en beslissen hoe je het lek wilt (laten) verhelpen, en laat ze helpen met dweilen…..

Met hulp van het gespreksmodel dat wij hebben ontwikkeld kan je samen met een deskundige coach  de analyse te maken van jouw burn out en je lek(ken) boven water krijgen, en kunnen jullie samen op zoek naar aanpassingen en oplossingen om het lek dicht te krijgen, op een voor jou haalbare manier.

Burn out, wat is het?

In dit artikel geen uitleg over de biochemische en fysiologische processen die spelen bij het ontstaan van uitputting. Dat doen we elders. En daar zijn goede en leesbare boeken over geschreven. Op onze website kan je de titels vinden van boeken die wij aanbevelen.

Hier ook geen beschrijving van of discussie over de terminologie en over de diagnostiek. Heet het cluster van klachten pas na 3 of 6 maanden of al eerder burn out? Moeten werkproblemen de hoofdzaak zijn van de problematiek voordat je van burn out mag spreken?

Wij zijn van mening dat het niet wezenlijk uitmaakt wanneer je besluit om een te lang geduurd hebbende en uit de klauwen gelopen overbelaste en uit evenwicht geraakte situatie burn out te noemen.

Wij vinden het veel relevanter dat je zo’n situatie “een te lang geduurd hebbende overbelaste uit evenwicht geraakte situatie” noemt. En dat je zo’n situatie eigenlijk moet zien te voorkomen. En als zo’n situatie wel is opgetreden, zo snel mogelijk aan moet pakken. En dat je zo’n situatie heel serieus moet nemen. Jij zelf als je er in zit, maar ook je omgeving : je partner/gezin, je familie, vrienden en vriendinnen en je huisarts en bedrijfsarts, je werkgever en je collega’s.

‘De oplossing ligt in en bij je zelf. Jij bent langdurig overbelast, jij bent uit evenwicht geraakt’

En dat we ons realiseren dat burn out zijn geen ziekte is, maar een situatie als gevolg van langdurige overbelasting. En dat je zo’n situatie dus niet met medicijnen en andere doktersdingen moet aanpakken, maar vanuit de onderliggende problemen. Dokters kunnen daarbij best helpen en steunen. Maar niet oplossen.

De oplossing ligt in en bij je zelf. Jij bent langdurig overbelast, jij bent uit evenwicht geraakt. Ergens in je leven en in de tijd, heb je jezelf te lang aan verkeerde spanning blootgesteld of laten stellen (zoals te lang werken, te veel werken, niet meer leuk werk hebben). Ergens heb je onhandige niet passende keuze gemaakt of ben je uit eerdere keuzen gegroeid (soort werk, relatie). Ergens past je huidige leven niet (meer) bij je verwachtingen of normen en waarden. Ergens ben je met je ambitie en perfectionisme vastgelopen. Ergens heb je te lang tegen windmolens proberen te vechten (schulden, ziekte van geliefden of je zelf, intensieve mantelzorg).

‘wat wil je anders, wat moet anders, wat kan anders?’

De oplossing ligt dan ook in het in kaart brengen van alle factoren die in jouw burn out spelen of hebben gespeeld en hebben bijgedragen aan het ontstaan van jouw “te lang geduurd hebbende overbelaste uit evenwicht geraakte situatie”. En te bekijken en ontdekken en uitvinden waar jij de/een verandering kunt aanbrengen : wat wil je anders, wat moet anders, wat kan anders? Dat is niet makkelijk, heel moeilijk zelfs. Eigenlijk te veel gevraagd als je in de “te lang geduurd hebbende overbelaste uit evenwicht geraakte situatie” zit. Zoek en vraag dus hulp hierbij. En wacht daar niet te lang mee.

Met hulp van het gespreksmodel dat wij hebben ontwikkeld kan je samen met een deskundige coach de analyse te maken van jouw burn out en samen op zoek naar de voor jou haalbare passende oplossingen.

Burn Out Verlies van grip

Hèt ondraaglijke gevoel bij burn out is dat je de weg kwijt bent, de grip op je emoties, op je beslissingen, op je leven leven.

Je hebt geen juiste woorden voor wat je beleeft. Je kunt het nauwelijks uitleggen aan de gezonde ander.

Bizar toch dat zo’n aardig, normaal en competent persoon als jijzelf zomaar niet meer weet hoe te handelen in je werk, niet meer naar een winkel durft of in de winkel geen idee heeft wat er te kopen.

Niet meer een telefoongesprek kan voeren, zeker niet met een klant of collega en met moeite met een vriend(in) of familielid.

Geen boek meer kan lezen, nauwelijks een krant of tijdschrift, laat staan een televisie programma kan navertellen.

Niet meer naar film of theater kan en wil, ook niet naar een verjaardagsfeestje of lekker met vrienden naar het café. Het eigen huis, als het kan met de gordijnen dicht, is de veiligste plek, weg van de anderen en van wat ze wel niet van je zullen denken.

‘Je hebt geen juiste woorden voor wat je beleeft. Je kunt het nauwelijks uitleggen aan de gezonde ander.’

Anderen zien wel aan je dat het niet goed gaat, dat je het niet goed hebt. Er is begrip. Ze zijn lief. Maar kunnen het niet voor je oplossen. En na een aantal weken gaat iedereen toch zijn eigen gang en gaat verder. En sta jij aan de kant. Het is een eenzaam bestaan, burn out. Dit wens je je ergste vijand niet. Een gat, geen perspectief, een donkere toekomst en een nog donkerder heden, alleen en geïsoleerd.

Je moet hier zo snel mogelijk uit, een lichtpuntje zien, het vertrouwen terug krijgen dat het goed komt. Anders goed komt dan het was, maar wel goed komt en het liefst een beetje snel.

Wij willen jou met deze website informeren over hoe je uit je burn out komt, en met name wat je zelf daaraan kunt doen en wat voor soort praktische dingen of interventies je daarbij kunnen helpen.

Kijk zeker alvast naar het gespreksmodel dat wij hebben ontwikkeld om jou te helpen de analyse te maken van jouw burn out en je te helpen je eigen oplossingen te vinden.